فعالان اقتصادی به مرور زمان به این نتیجه رسیدند که شراکت روشی سودمند در امور اقتصادی است؛ چرا که از این طریق سود و زیان بین سرمایهگذاران توزیع میشود. بدین ترتیب، شرکتهایی ایجاد شد که افراد در آن سهم مالی داشتند. به تعبیر دیگر سهم به معنای میزان تملک شخص از یک شرکت سهامی است.
صندوق سرمایهگذاری چیست؟
قبل از آنکه به معرفی صندوقهای سرمایهگذاری بپردازیم، لازم است دو روش اصلی برای سرمایهگذاری را معرفی کنیم:
الف. سرمایهگذاری مستقیم
ب. سرمایهگذاری غیرمستقیم
در سرمایهگذاری مستقیم، سرمایهگذار مستقیماً پول خود را در جایی سرمایهگذاری میکند. مثلاً وقتی مستقیماً به یک کارگزار بورس مراجعه و سهام یا اوراق اجاره خریداری میکنید، بهصورت مستقیم و بدون واسطه سرمایهگذاری کردهاید.
اما در سرمایهگذاری غیرمستقیم، سرمایهگذاری از طریق یک واسطه اقدام به سرمایهگذاری میکند، واسطهای که از نظر او توانایی و صلاحیت لازم برای سرمایهگذاری را دارد.
فرض کنید برادر یا دوست نزدیک شما دانش و تخصص بسیار زیادی برای سرمایهگذاری در بورس دارد و طبیعتاً مورد اعتماد شما هم هست. اگر شما بهجای آنکه خودتان مستقیماً اقدام به خرید سهام کنید، پول خود را در اختیار او قرار دهید تا وی، برای شما در بورس سرمایهگذاری کند، در واقع شما یک سرمایهگذاری غیرمستقیم انجام دادهایـد.
سرمایهگذاری از طریق صندوقهای سرمایهگذاری نیز یک سرمایهگذاری غیرمستقیم محسوب میشود، به طوری که به جای آنکه سرمایهگذار خود مستقیماً اقدام به خرید و فروش اوراق بهادار در بورس نماید، پول خود را در اختیار صندوق سرمایهگذاری قرار میدهد تا متخصصان صندوق، اقدام به سرمایهگذاری نمایند. برای این کار، کافی است سرمایهگذار به یکی از صندوقهای سرمایهگذاری مراجعه کرده و سهام آن صندوق را که اصطلاحاً، «واحد سرمایهگذاری» نام دارد، خریداری نماید. با خرید واحد سرمایهگذاری توسط سرمایهگذار، پول در اختیار صندوق، سرمایهگذاری قرار میگیرد. سپس مدیران و کارشناسان صندوق سرمایهگذاری که افراد متخصص و مورد اعتماد بورس هستند، با این پول اقدام به سرمایهگذاری در بورس میکنند.
انواع صندوق سرمایهگذاری
در یک تقسیمبندی کلی، صندوقهای سرمایهگذاری را به دو گروه اصلی میتوان طبقهبندی کرد:
1. صندوقهای سرمایهگذاری با درآمد ثابت
همانطور که از اسم این صندوقها نیز مشخص است، این صندوقها حداقل بازده تضمین شدهای را نصیب سرمایهگذاران خود میکنند.
2. صندوقهای سرمایهگذاری در سهام (صندوقهای دارای ریسک)
برخلاف صندوقهای سرمایهگذاری با درآمد ثابت، صندوقهای سرمایهگذاری در سهام بخش عمده منابع مالی خود را در سهام شرکتها، سرمایهگذاری میکنند، بنابراین طبیعتاً ریسک سرمایهگذاری در این صندوقها نیز در مقایسه با صندوقهای با درآمد ثابت بیشتر بوده و البته، انتظار کسب بازده از این صندوقها نیز بیشتر خواهد بود.
سهام صندوق درآمدی
اگر سرمایه گذار مایل به درآمد جاری است، باید دنبال سهام یک "صندوق درآمدی" باشد. اوراق بدهی شرکتی یا دولتی، دو نوع از دارایی های عمومی تر دریک صندوق درآمدی هستند.
برای افرادی که دارای قدرت ریسکپذیری بالاتری هستند و در عین حال، تخصص و یا فرصت کافی برای سرمایهگذاری در بورس را ندارند، سرمایهگذاری در این صندوقها میتواند مطلوبیت بیشتری داشته باشد. صندوقهای سرمایهگذاری در سهام، خود به دو نوع تقسیم میشوند:
الف. صندوقهای کوچک: که تعداد واحدهای سرمایهگذاری آنها حداقل 5 هزار و حداکثر، 50 هزار واحد است.
ب. صندوقهای بزرگ: که تعداد واحدهای سرمایهگذاری آنها حداقل 50 هزار و حداکثر 500 هزار واحد است.
راه و روش انتخاب یک صندوق سرمایه گذاری خوب
آیا درباره سرمایه گذاری در یک صندوق سرمایه گذاری مشترک(Mutual Fund) فکر می کنید؟ ولی از چگونگی شروع این کار یا اینکه کدام یک از این صندوق ها براساس نیازهایتان مناسبترین است، مطمئن نیستید؟ آنچه که شما ممکن است ندانید این است که فرایند این انتخاب خیلی آسان تر از آن چیزی است که فکر می کنید.
سبک و نوع صندوق سرمایه گذاری
اگر سرمایه گذار قصد دارد تا پول را در صندوق سرمایه گذاری برای دوره بلندمدت به کار گیرد و یک میزان متوسط خطر و فراریت را تصور کند، بنابراین نوع سرمایه گذاری که برای او مناسب است یک "صندوق سرمایه گذاری با افزایش ارزش سرمایه بلند مدت"(Long-term capital appreciation fund) می باشد.
این سبک از صندوق ها نوعا یک درصد بالایی دارایی شان را در سهام عادی نگه می دارند، و از این رو بصورت ذاتی با نوسان همراه هستند. آنها همچنین پتانسیل یک سود بزرگی را با خود در طول زمان به همراه دارند.
تعیین کردن اهداف و میزان تحمل ریسک
قبل از خریدن سهام هر صندوقی، سرمایه گذار باید در ابتدا اهداف و خواسته هایش از سرمایه گذاری کردن پولش را مشخص کنند. آیا سودهای سرمایه ای بلند مدت(Long-term Capital gains) می خواهد،یا یک درآمد جاری را ترجیح می دهد؟ آیا این پول برای پرداخت هزینه های دانشگاه استفاده خواهد شد، یا مکمل بازنشتگی برای دهه های بعد است؟تعیین هدف اهمیت دارد به این دلیل که به شما این امکان را می دهد تا به طور چشمگیری فهرست بیش از 8.000 صندوق های سرمایه گذاری را که در حوزه عمومی است را کوچک تر کنید.
در ادامه، سرمایه گذاران باید همچنین به مسئله تحمل ریسک(Risk Tolerance) توجه کنند.آیا سرمایه گذار توانایی استطاعت آن را دارد و از نظر روانی نوسانات چشمگیر ارزش سبد سهام را می پذیرد؟یا،یک سرمایه گذاری محافظه کار تر شایسته تر است؟مشخص کردن تحمل ریسک به اندازه معین نمودن هدف اهمیت دارد.کلا، چه سرمایه گذاری ای خوب است که سرمایه گذار در شب خواب های وحشتناک نداشته باشد؟
نهایتا، مسئله افق زمانی باید مشخص شده باشد.سرمایه گذاران باید درباره مدت زمانی که استطاعت پارک کردن پول شان را دارند ، یا اگر انتظار نقدینگی در آینده ای نزدیک را دارند، فکر کنند.به خاطر اینکه، صندوق های سرمایه گذاری هزینه های فروش(Sales Charges) دارند، که می تواند مقدار قابل توجه ای از بازدهی سرمایه گذار در یک دوره کوتاه مدت را ببلعد.در واقع داندگان واحدهای صندوق سرمایه گذاری مشترک باید یک افق زمانی حداقل پنج ساله یا بیشتر داشته باشند.
به طور معکوس، اگر سرمایه گذار مایل به درآمد جاری است، باید دنبال سهام یک "صندوق درآمدی" باشد. اوراق بدهی شرکتی یا دولتی، دو نوع از دارایی های عمومی تر دریک صندوق درآمدی هستند.
البته، زمانی هایی وجود دارد که یک سرمایه گذار یک نیاز بلندمدت دارد، اما نمی خواهد یا قادر نیست تا یک خطر اساسی را تصور نماید.دراین مورد، یک "صندوق تعادلی"(Balanced fund)، که در هر دو سهام عادی و اوراق قرضه سرمایه گذاری می کند،ممکن است بهترین انتخاب باشد.
اگر سرمایه گذار قصد دارد تا پول را در صندوق سرمایه گذاری برای دوره بلندمدت به کار گیرد و یک میزان متوسط خطر و فراریت را تصور کند، بنابراین نوع سرمایه گذاری که برای او مناسب است یک "صندوق سرمایه گذاری با افزایش ارزش سرمایه بلند مدت"(Long-term capital appreciation fund) می باشد.
این سبک از صندوق ها نوعا یک درصد بالایی دارایی شان را در سهام عادی نگه می دارند، و از این رو به صورت ذاتی با نوسان همراه هستند. آنها همچنین پتانسیل یک سود بزرگی را با خود در طول زمان به همراه دارند.
درآمدهای عایدی صاحبان سهام صندوقهای سرمایهگذاری
کسانی که سهام یا واحد سرمایهگذاری صندوقهای سرمایهگذاری را خریداری نمایند از سه محل بازدهی کسب میکنند:
1) افزایش ارزش خالص داراییها یا NAV
2) دریافت سود تقسیمی سالانه صندوق
3) دریافت سود سرمایهای حاصل از خرید و فروش اوراق بهادار توسط صندوق.
مزیت سرمایهگذاری در صندوقهای سرمایهگذاری نسبت به سایر سرمایهگذاریها
مزایای ویژه این صندوقها عبارتند از نقدشوندگی بالای واحدهای سرمایهگذاری، مدیریت تخصصی و حرفهای، امکان متنوعسازی سرمایهگذاریها با هزینه اندک و نیز هزینههای پایین مدیریت و اداره صندوق در نتیجه صرفهجویی در مقیاس.
باتوجه به این که صندوق سرمایهگذاری مشترک درسبدی بسیار متنوع از سهام و سایر انواع اوراق بهادار سرمایهگذاری میکند، ریسک سرمایهگذاری نیز کاهش مییابد. بنابراین میتوان گفت ریسک سرمایهگذاری در صندوق سرمایهگذاری مشترک از ریسک سرمایهگذاری مستقیم در بورس کمتر است.
همهی صندوقهای سرمایهگذاری مشترک شبیه هم نیستند
صندوقهای سرمایهگذاری مشترک اهداف سرمایهگذاری مختلف و بنابراین، ریسکهای متفاوتی دارند. شما به عنوان یک سرمایهگذار، باید صندوق سرمایهگذاری ای را انتخاب کنید که با ریسک قابل قبول شما، همخوانی داشته باشد.
برای این که بتوانم صندوقهای سرمایهگذاری را با هم مقایسه و بهترین آنها را برای سرمایهگذاری انتخاب کنم باید ملاکهایی زیر را در نظر بگیریم :
1. بررسی وضعیت صندوقها با مراجعه به http://www.seo.ir/ و استفاده ازگزارشهای عملکرد هفتگی، ماهانه، سهماهه و …. صندوقها.
2. بررسی روند نوسانات صندوقها با مراجعه به نمودارهای NAV و بررسی روند آن در طول دورهی فعالیت مانند این که ، روند اگر صعودی باشد با نوسان کم مطلوبتر است.
3. بررسی میزان ترکیب دارایی صندوقها ، و صندوقی که ترکیب دارایی متنوعتری داشته باشد ریسکش کمتر است.
4. استفاده از راهنمایی مشاوران مالی و سرمایهگذاری برای تحلیل ریسک و بازدهی صندوقها.
ضمننا ؛ ارزش خالص داراییهای یک صندوق سرمایهگذاری در پایان هر روز معاملاتی محاسبه میشودوازتقسیم مابهالتفاوت داراییهاوبدهیهابرتعداد واحدهای منتشره، ارزش هر واحد سرمایهگذاری مشخص میشود که براساس این قیمت شخص میتواند اوراق جدید خریداری و یا اوراق قبلی خود را ابطال نماید.
منبع : تالارمجازی آموزش بورس